Brodawki narządów płciowych, znane również jako condyloma acuminatum, są jedną z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową (STD). Pomimo, że wiele osób może być świadomych ich istnienia, wciąż istnieje wiele niejasności dotyczących ich rozpoznawania, przyczyn, oraz dostępnych metod leczenia.

Czym są brodawki narządów płciowych?

Brodawki narządów płciowych to łagodne, ale wysoce zakaźne zmiany skórne wywołane przez wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV – Human Papillomavirus). HPV jest grupą wirusów, w której zidentyfikowano ponad 200 typów, z których co najmniej 40 może zainfekować okolice anogenitalne, w tym genitalia, odbytnicę oraz jamę ustną i gardło. Spośród tych typów, HPV 6 i HPV 11 są najczęściej odpowiedzialne za powstawanie brodawek narządów płciowych. Warto podkreślić, że nie wszystkie typy HPV prowadzą do powstawania brodawek – niektóre mogą powodować zmiany przedrakowe, a nawet nowotwory złośliwe, takie jak rak szyjki macicy.

Objawy i rozpoznanie brodawek narządów płciowych

Brodawki narządów płciowych mogą przybierać różne formy, od małych, płaskich zmian, po większe, kalafiorowate narośla. Najczęściej występują na zewnętrznych narządach płciowych, wokół odbytu, a także w pochwie, na szyjce macicy oraz w okolicach krocza. U mężczyzn mogą pojawić się na prąciu, mosznie czy w okolicy pachwinowej.

Objawy brodawek narządów płciowych obejmują:

• Wygląd zmian skórnych: Najczęściej mają kolor cielisty lub różowy, choć mogą być też ciemniejsze. Mają nieregularną, szorstką powierzchnię.
• Świąd i pieczenie: Pacjenci często zgłaszają swędzenie, a czasem także pieczenie w miejscach pojawienia się brodawek.
• Ból: W niektórych przypadkach brodawki mogą być bolesne, zwłaszcza jeśli są liczne lub ulegają podrażnieniom.
• Krwawienie: Brodawki mogą krwawić, zwłaszcza po urazach mechanicznych, na przykład podczas stosunku seksualnego.

Rozpoznanie brodawek narządów płciowych zazwyczaj opiera się na badaniu klinicznym przeprowadzonym przez dermatologa lub ginekologa. W przypadkach wątpliwych można wykonać dodatkowe badania, takie jak testy DNA na obecność wirusa HPV, które potwierdzą diagnozę.

Przyczyny i mechanizm zakażenia

Brodawki narządów płciowych są wywoływane przez wirus HPV, który przenosi się głównie drogą kontaktów seksualnych. Zakażenie wirusem HPV może nastąpić nawet przy każdym kontakcie – prezerwatywa, choć zmniejsza ryzyko, nie eliminuje go całkowicie.

Wirus HPV może przez długi czas pozostawać w organizmie w stanie utajonym, co oznacza, że osoba zakażona może nie mieć żadnych objawów, ale nadal być źródłem zakażenia dla innych. Okres inkubacji wirusa HPV może wynosić od kilku tygodni do nawet kilku lat, co dodatkowo utrudnia identyfikację momentu zakażenia.

Leczenie brodawek narządów płciowych

Leczenie brodawek narządów płciowych jest złożone i zależy od wielu czynników, takich jak liczba, lokalizacja i wielkość zmian, a także preferencje pacjenta. Celem terapii jest usunięcie widocznych brodawek, złagodzenie objawów oraz zmniejszenie ryzyka transmisji wirusa na inne osoby. Jednak leczenie nie eliminuje wirusa HPV z organizmu, co oznacza, że możliwe są nawroty.

Metody leczenia brodawek narządów płciowych obejmują:

1. Leczenie farmakologiczne:
   • Kremy i maści: Podofilotoksyna, imikwimod, sinekatechiny – stosowane miejscowo, mają na celu zniszczenie komórek zakażonych wirusem.
   • Terapia immunomodulująca: Imikwimod stymuluje układ odpornościowy do walki z wirusem.
2. Leczenie mechaniczne:
   • Kriochirurgia: Zamrażanie brodawek ciekłym azotem, co prowadzi do ich martwicy i stopniowego złuszczania się.
   • Elektrokoagulacja: Usuwanie brodawek za pomocą prądu o wysokiej częstotliwości.
   • Chirurgiczne wycięcie: Stosowane w przypadku większych zmian lub zmian, które nie reagują na inne metody leczenia.
3. Leczenie laserowe: Laseroterapia CO2 jest skuteczna w usuwaniu brodawek, szczególnie w miejscach trudno dostępnych.

Wybór metody leczenia powinien być dokonany po konsultacji ze specjalistą, który uwzględni indywidualne potrzeby i stan zdrowia pacjenta.

Zapobieganie brodawkom narządów płciowych

Najskuteczniejszą metodą zapobiegania brodawkom narządów płciowych jest szczepienie przeciwko HPV. Dostępne szczepionki, takie jak Gardasil 9, są skuteczne przeciwko najczęstszym typom wirusa HPV, w tym tym, które wywołują brodawki narządów płciowych oraz nowotwory złośliwe.

Inne metody zapobiegania obejmują:

• Używanie prezerwatyw podczas kontaktów seksualnych: Choć nie zapewniają one pełnej ochrony, znacząco zmniejszają ryzyko zakażenia.
• Ograniczenie liczby partnerów seksualnych: Zmniejszenie liczby kontaktów seksualnych z różnymi partnerami zmniejsza ryzyko zakażenia.
• Regularne badania kontrolne: Wczesne wykrycie zakażenia HPV pozwala na szybsze podjęcie leczenia i zmniejszenie ryzyka rozwoju brodawek oraz innych powikłań.
• Edukacja seksualna: Zwiększenie świadomości na temat dróg transmisji wirusa HPV i sposobów ochrony może znacząco przyczynić się do redukcji liczby zakażeń.

Powikłania związane z brodawkami narządów płciowych

Chociaż brodawki narządów płciowych same w sobie są łagodnymi zmianami, mogą prowadzić do poważnych powikłań, zwłaszcza jeśli nie są odpowiednio leczone. U kobiet brodawki mogą rozwijać się na szyjce macicy, co może prowadzić do zmian przedrakowych, a nawet do raka szyjki macicy. Zakażenie wirusem HPV jest również związane z podwyższonym ryzykiem rozwoju raka odbytu, prącia oraz raka jamy ustnej i gardła.