Nowotwory skóry to nieprawidłowe rozrosty komórek skóry, które mogą mieć charakter łagodny lub złośliwy. Powstają w wyniku niekontrolowanego podziału komórek skóry, spowodowanego czynnikami genetycznymi, środowiskowymi lub immunologicznymi. Z uwagi na ich częstość występowania oraz potencjalne konsekwencje zdrowotne, nowotwory skóry są jednym z najważniejszych problemów dermatologicznych.

Rodzaje nowotworów skóry

Nowotwory skóry dzielą się na dwie główne kategorie:

• Nowotwory łagodne: Zmiany, które nie mają zdolności do przerzutów i zazwyczaj nie stanowią zagrożenia dla życia.
• Nowotwory złośliwe: Zmiany, które mogą naciekać na sąsiednie tkanki, dawać przerzuty i zagrażać życiu pacjenta. Poniżej przedstawiono szczegółową charakterystykę poszczególnych typów nowotworów skóry.

Łagodne nowotwory skóry

Łagodne zmiany skórne charakteryzują się ograniczonym wzrostem i brakiem zdolności do inwazji na inne tkanki. Chociaż nie stanowią zagrożenia dla życia, mogą powodować dyskomfort estetyczny lub funkcjonalny.

Brodawki wirusowe (verrucae)

Brodawki wirusowe to łagodne zmiany skórne wywołane zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Występują najczęściej na dłoniach, stopach oraz twarzy. Objawiają się jako szorstkie, uniesione zmiany o nierównej powierzchni. Leczenie obejmuje krioterapię, elektrokoagulację lub zastosowanie preparatów keratolitycznych.

Rogowacenie łojotokowe (keratosis seborrhoica)

To łagodny nowotwór naskórka występujący głównie u osób starszych. Zmiany mają postać ciemnobrązowych, uniesionych plam o chropowatej powierzchni, często przypominających brodawki. Są całkowicie niegroźne, a ich usunięcie jest zazwyczaj wykonywane ze względów estetycznych.

Naczyniaki (hemangioma)

Naczyniaki to łagodne zmiany naczyniowe powstałe w wyniku nadmiernego rozrostu naczyń krwionośnych. Mogą występować u dzieci (naczyniaki wrodzone) oraz dorosłych. Przybierają postać czerwonych lub purpurowych plam na skórze. Większość naczyniaków nie wymaga leczenia, choć w niektórych przypadkach stosuje się laseroterapię.

Włókniaki (fibroma)

Włókniaki to łagodne zmiany zbudowane z tkanki łącznej. Wyróżnia się włókniaki miękkie, które są małe, elastyczne i często występują na szyi oraz w pachwinach, oraz włókniaki twarde, które są bardziej zbite i występują na kończynach. Włókniaki są niegroźne, a ich usuwanie ma charakter kosmetyczny.

Tłuszczaki (lipoma)

Tłuszczaki to łagodne nowotwory tkanki tłuszczowej. Mają postać miękkich, przesuwalnych guzów pod skórą, najczęściej zlokalizowanych na tułowiu, ramionach i szyi. Zazwyczaj są bezbolesne i nie wymagają leczenia, chyba że powodują dyskomfort.

Złośliwe nowotwory skóry

Nowotwory złośliwe skóry mają zdolność do naciekania na sąsiednie tkanki i tworzenia przerzutów. Są najczęściej związane z ekspozycją na promieniowanie UV, choć istotną rolę odgrywają także czynniki genetyczne.

Rak podstawnokomórkowy (basal cell carcinoma, BCC)

Jest to najczęstszy nowotwór skóry o niskim potencjale złośliwości. Występuje głównie na obszarach narażonych na działanie słońca, takich jak twarz i szyja. Objawia się jako perłowy guzek z centralnym owrzodzeniem. Leczenie polega na chirurgicznym usunięciu zmiany lub zastosowaniu terapii miejscowych, takich jak imikwimod.

Rak kolczystokomórkowy (squamous cell carcinoma, SCC)

Jest bardziej agresywny niż BCC i może dawać przerzuty. Objawia się jako szybko rosnący guzek z owrzodzeniem lub rogowaceniem. Wymaga chirurgicznego usunięcia oraz, w niektórych przypadkach, radioterapii.

Czerniak (melanoma)

Czerniak jest najbardziej złośliwym nowotworem skóry. Powstaje z melanocytów, czyli komórek barwnikowych skóry. Może pojawić się na skórze w postaci asymetrycznego znamienia o nierównych brzegach i zmiennej barwie. Wczesne wykrycie jest kluczowe dla skutecznego leczenia. Terapia obejmuje wycięcie chirurgiczne oraz leczenie systemowe w zaawansowanych przypadkach.

Przyczyny nowotworów skóry

Przyczyny nowotworów skóry są wieloczynnikowe i zależą od rodzaju zmiany. Do najważniejszych czynników ryzyka należą:

• Promieniowanie UV: Nadmierna ekspozycja na słońce i korzystanie z solarium zwiększa ryzyko zarówno nowotworów łagodnych, jak i złośliwych.
• Czynniki genetyczne: Historia rodzinnych przypadków nowotworów skóry zwiększa ryzyko zachorowania.
• Zakażenia wirusowe: HPV jest związany z rozwojem niektórych nowotworów skóry, takich jak brodawki wirusowe.
• Czynniki immunosupresyjne: Osoby z obniżoną odpornością, np. po przeszczepach, są bardziej narażone na rozwój nowotworów skóry.

Co warto zapamiętać o nowotworach skóry?

Nowotwory skóry stanowią szeroką grupę zmian o różnym stopniu zagrożenia dla zdrowia. Łagodne nowotwory, takie jak brodawki wirusowe, naczyniaki czy tłuszczaki, zwykle nie wymagają interwencji medycznej poza względami estetycznymi. Z kolei złośliwe nowotwory, takie jak czerniak czy rak kolczystokomórkowy, wymagają szybkiej diagnozy i leczenia. Największe znaczenie ma profilaktyka, w tym ochrona przed promieniowaniem UV, regularne badania dermatologiczne oraz świadomość czynników ryzyka.